musemma

İkinci mertebe: İman’dır. İman yetmiş küsûr şu’be’dir. Bunun en üstünü lâ ilâhe illallah’tır, en aşağısı yolda rahatsızlık veren şeyleri ortadan kaldırmaktır. Haya da iman şu’belerindendir.”
Sözlükte iman tasdik etmek demektir. Şeriatta ise “kalb ile itikat etmek, dil ile söylemek, azalar ile amel etmektir.
“O yetmiş küsur şu’bedir” ifadesindeki “küsur (el-bıd’)” üçten dokuza kadar olan sayıyı ifade eder. Şu’be ise bir şeyin bir parçası demektir. Rahatsızlık veren şeyleri, gidip gelenleri, rahatsız eden taş, diken, çöp, hoş kokmayan vb. her bir şeyin yoldan kaldırılması da imanın en alt mertebesidir.
Hayâ, utanma halinde meydana gelen tepkisel bir nitelik olup kişiyi insanlığa aykırı işleri yapmaktan alıkoyar. Müellifin -Allah Ona Rahmet Etsin- ifade ettiği şekilde imanın yetmiş küsur şu’be olması ile (biraz sonra gelecek) altı rüknünün bulunduğu şeklindeki ifadelerini birarada şöylece açıklayabiliriz: Akidenin kendisi olan imanın esasları altı tanedir. Bunlar da Cibril hadisi diye bilinen meşhur hadîste Peygamber’e –sallallahu aleyhi ve sellem– imana dair soru sorduğu vakit söz konusu ettiği şu hususlardır: “İman, Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine ve âhiret gününe iman edip, hayrı ile şerri ile kadere iman etmendir.” Bu hadisi Buharî ve Müslim rivayet etmişlerdir.
Amellerin türlerini ve cinslerini kapsayan iman ise yetmiş küsur şu’bedir. İşte bundan dolayı yüce Allah: “Allah imanınızı boşa çıkaracak değildir.” (el-Bakara, 2/143) buyruğunda “namaz”dan iman diye söz etmektedir. Müfessirlerin açıklamalarına göre kasıt sizin Beytu’l-Makdis’e yönelerek kıldığınız namazlardır, şeklindedir. Çünkü Ashab-ı Kiram, Kâbe’ye dönmekle emrolunmadan önce Beytu’l-Makdis’e doğru namazlarını kılıyorlardı.