Sahir

Mistizm; Aşk ve sevda yoluyla insanı iç aydınlığına ve barışa, huzur ve sükunete ulaştıran, hayatın ve kişinin var oluş gayesini açıklayan, onu kişi olmaktan insan olma mertebesine çıkaran, madde ve mananın ahengiyle hayatı maddenin ötesinde gören, her türlü maddesel kayd ve kuyuddan kurtulup insanın özgürlüğünü savunan, İlahi bilgi ve sırları ihtiva eden bir düşünce ve yaşayış biçimidir.
Kelime manası Latince gizlilik anlamına gelen mistizm, ilahi bilgi ve gizemin sadece ehline (havas) ve nasibi olana ulaşması, avamın anlayamama ve yanlış anlama sonucu düşünce ve inanç kirliliğine, itikadi bozukluk ve dini sapmalara düşmemesi için gizlilik esasına dayanır.
Mistizm; Hayatı kişinin yaşadığı bir kesit değil, yaratılıştan hatta yaratılışın ötesinden (elest) bu yana uzanan bir bütün olarak görür. Dayatmacı değildir, hayata ve kişiye müdahale etmez. Her yerde ve zamanda kişinin özgürlüğünü ve özgürlükleri savunur. İnsani tekamülün ancak özgürlükle gerçekleşebileceğine inanır (Dervişler; Tanrının aldatamadığı, Onun özgür çocuklarıdır –Kemal Alişah). Hayatı bir bütün ve ilahi yansımanın bir zuhuru gördüğünden, hiçbir din, mezheb ve ırk ayırt etmeksizin kişininin mutluluğu ve tekamülü için hayatı güzelleştirmeyi hedefler. Bundan dolayı içinde yaşadığı milletin kültürünü geliştirme amacıyla hizmette bulunur. Halka hizmeti Hakka hizmet telakki eder. Mistizm kendini bir bütün olarak kabul eder. Diğer dinlerdeki; Yahudilik, Hıristiyanlık, Brahmanizm, Budizm vb. mistik anlayışları, İlahi irade doğrultusundaki gerekli İlahi yansımalardaki kırılmalar olarak görür.