Osmanlılarda Tekke ve Zaviyelerin Etkisi

Başak · 10-17-2012, 00:20

Tasavvufî hayat ve düşüncenin, tarikatların müessesesi olarak görülen tekke ve zaviyeler islâm dünyasında dergâh, hangâh, ribat, âsitane gibi değişik isimlerle anıla gelmişlerdir.
Tekkenin mimari yapısı, içinde birçok şeyi barındırırdı. Zaman içinde tekkelerin mimarî yapısında değişme ve gelişme gözlemlenmiştir. Osmanlılarda tam teşekkül etmiş bir mevlevî tekkesinde şu bölümler mevcuttu: Semahâne, türbe, çilehâne, Hücreler-Derviş odaları, selâmlık, Harem, Kiler-Mutfak, Kahvehane ocağı, Kafes, matrab. Şeyhin ailesiyle beraber oturduğu kısım tekkeye bitişik olurdu. Tekkelerin başında bulunan şeyhler çoğu zaman zahirî ilimlerde de söz sahibi kişiler olup ilmi konularda tekkeler de istişare yapılırdı.
Devamlı olarak tekkede kalan dervişler, aynı zamanda tekkenin iç hizmetlerini de yürütürlerdi. Tekkenin masrafları vakıflar yoluyla karşılanır, dervişler de kazançlarının bir kısmını bağlı bulunduğu dergâha bağışlardı. Tekkeler mescit görevini de görmekteydi. Zikir meclislerinde besteli olarak ilâhîler okunduğu için Osmanlı Medeniyetinin şiir ve mûsikî dünyası tarikatlarla yakından ilişkilidir. Bir başka ifade ile tekkeler, dinî ve içtimaî fonksiyonlarının yanında güzel sanatların da korunma ve gelişmesinde rol oynamışlardır.
Osmanlı toplumunda kamuoyunu oluşturan müesseselerin başında tekkeleri saymak gerekir. Rumeli ve Avrupa topraklarının İslâmlaşmasında tekkelerin, burada yapılan çalışmaların ve tekke çerçeveli iskan faaliyetlerinin ve izlenilen siyasetin büyük rolü vardır.
Halk saygı duyduğu ve gönülden bağlandığı insanlardan sadece gönül dünyasının hastalıklarına değil bedenî rahatsızlıklarına da deva olmasını beklemiş, Telkin usûlüyle bazı hastalar iyileştirilmiş ve tekkeler şifahane işlevini yapmıştır. Tekke ve zaviyeler bazen de uzak yollardan gelmiş insanların dinlendiği han, kervansaray gibi müesseseler gibi hizmet vermiştir.
Toplumdaki dirlik ve düzeni sağlamada da bu kurumların önemli hizmetleri vardır.Fikri, zikri ne olursa olsun herkese kapısını ve gönlünü açan sûfîler bu yolla toplumdaki sevgi ve huzurun yaygınlaşmasını sağlamışlardır.

10-17-2012, 00:20	#1 (permalink)
Başak Üyelik tarihi: Mar 2012 Mesajlar: 91 Konular: 88 Karma Puanı: 2	Osmanlılarda Tekke ve Zaviyelerin Etkisi Tasavvufî hayat ve düşüncenin, tarikatların müessesesi olarak görülen tekke ve zaviyeler islâm dünyasında dergâh, hangâh, ribat, âsitane gibi değişik isimlerle anıla gelmişlerdir. Tekkenin mimari yapısı, içinde birçok şeyi barındırırdı. Zaman içinde tekkelerin mimarî yapısında değişme ve gelişme gözlemlenmiştir. Osmanlılarda tam teşekkül etmiş bir mevlevî tekkesinde şu bölümler mevcuttu: Semahâne, türbe, çilehâne, Hücreler-Derviş odaları, selâmlık, Harem, Kiler-Mutfak, Kahvehane ocağı, Kafes, matrab. Şeyhin ailesiyle beraber oturduğu kısım tekkeye bitişik olurdu. Tekkelerin başında bulunan şeyhler çoğu zaman zahirî ilimlerde de söz sahibi kişiler olup ilmi konularda tekkeler de istişare yapılırdı. Devamlı olarak tekkede kalan dervişler, aynı zamanda tekkenin iç hizmetlerini de yürütürlerdi. Tekkenin masrafları vakıflar yoluyla karşılanır, dervişler de kazançlarının bir kısmını bağlı bulunduğu dergâha bağışlardı. Tekkeler mescit görevini de görmekteydi. Zikir meclislerinde besteli olarak ilâhîler okunduğu için Osmanlı Medeniyetinin şiir ve mûsikî dünyası tarikatlarla yakından ilişkilidir. Bir başka ifade ile tekkeler, dinî ve içtimaî fonksiyonlarının yanında güzel sanatların da korunma ve gelişmesinde rol oynamışlardır. Osmanlı toplumunda kamuoyunu oluşturan müesseselerin başında tekkeleri saymak gerekir. Rumeli ve Avrupa topraklarının İslâmlaşmasında tekkelerin, burada yapılan çalışmaların ve tekke çerçeveli iskan faaliyetlerinin ve izlenilen siyasetin büyük rolü vardır. Halk saygı duyduğu ve gönülden bağlandığı insanlardan sadece gönül dünyasının hastalıklarına değil bedenî rahatsızlıklarına da deva olmasını beklemiş, Telkin usûlüyle bazı hastalar iyileştirilmiş ve tekkeler şifahane işlevini yapmıştır. Tekke ve zaviyeler bazen de uzak yollardan gelmiş insanların dinlendiği han, kervansaray gibi müesseseler gibi hizmet vermiştir. Toplumdaki dirlik ve düzeni sağlamada da bu kurumların önemli hizmetleri vardır.Fikri, zikri ne olursa olsun herkese kapısını ve gönlünü açan sûfîler bu yolla toplumdaki sevgi ve huzurun yaygınlaşmasını sağlamışlardır.